teknoloji devleri kapitalizmi bitirmiş durumda, bunu yunanistan'ın borç ekonomisini düzeltmeye çalışırken ünlenen eski yunanistan ekonomi bakanı yanis varoufakis söylüyor. eski popülerliğini hiçbir zaman geri kazanamamasına rağmen halen hatrısayılır bir solun sesi oldu.

varoufakis şunu iddia ediyor: bugünün teknoloji devleri ekonomiyi o kadar değiştirdi ki, avrupa'nın eski feodal sistemine geri döndük. teknoloji devleri lordlar olurken, biz (yani köylüler) kendileri için çalışan ama pek bir şey kazanamayan köylüler oluyoruz.

her X'te (eskiden twitter) gönderi paylaştığımızda resmen elon musk'ın bedava çalışan bir serfi oluyoruz. elon musk bize para ödemiyor, ama biz onun için bedava çalışıyoruz. (bknz: reddit'in kullanıcı verilerini openai'a yapay zeka eğitmesi için satması gibi. burada verileri eğitilen kullanıcılar aslında bir serf oluyor, openai ve reddit ise milyonlar kazanıyor.)

bugünün teknoloji devlerinin ürünlerini düşünün mesela google maps'i düşünün, siz bir trafik olduğu zaman bunu google'ın sistemlerine bildiriyorsunuz, aslında google'ın ürününü bedava bir şekilde geliştiriyorsunuz.

mesela instagram olsun, reelsleri düşünün, tiktok'u düşünün. kaydırıyorsunuz, kaydırıyorsunuz aslında para ödemiyorsunuz değil mi? ödüyoruz, zamanımızla ödüyoruz. her kaydırdığımızda bir reklam görüyoruz, aktifliği arttırıyoruz. kelimenin tam anlamıyla serf oluyoruz.

zoom üzerinden yapılan bir röportajda varoufakis'e teknoloji devlerinin ekonomiyi nasıl değiştirdiği hakkında bazı sorular soruluyor.

muhabir: teknofeodalizm kelimesi nereden geliyor, feodal sistemin ne alakası var?

varoufakis: kâr kapitalizmi, rant feodalizmi yönetir. şimdi bir sistemden (kapitalizm) diğer sisteme geçti çünkü bu aldatıcı, her şeyi oynayan sermaye biçimi: bulut sermayesi, algoritmik sermaye. eğer haklıysam amazon, airbnb gibi yeni dijital derebeylikler yaratıyor, zenginlik kâr üzerinden değil, rant üzerinden geliyor.

apple mağazasını düşünün, bir uygulama geliştiriyorsunuz, apple bu uygulamanın ürettiği katma değerin %30'unu (komisyon adı altında) sizden alıyor. bu bildiğin kira sistemidir. ev kirası gibi. sanki apple mağazası bir yer, bulut bir yer ve apple bulut yerinde bulundurmanın kirasını sizden alıyor, aynı feodalizm gibi. yani benim iddiam kapitalizmden feodalizme geri döndüğümüz değil. benim iddiam, feodalizmin birçok özelliğine sahip, ancak kapitalizmin bir adım ötesinde olan 'yeni' bir sisteme doğru ilerlediğimizdir. buna işaret etmek için 'tekno' kelimesini kullandım.

-- devam edecek --